Ένα σοβαρό θέμα που απασχολεί τα ελληνικά ΜΜΕ, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης, είναι αυτό της λογοκρισίας. Δεν είναι τυχαίο που τα νέα παιδιά καταφεύγουν στη δημιουργία ιντερνετικών blogs ή καναλιών στο YouTube ώστε να μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα χωρίς να πρέπει να φιλτράρουν την κάθε τους λέξη για να μη λογοκριθούν.
Υπάρχει, όμως, λογοκρισία στα ελληνικά ΜΜΕ; Πόσο σοβαρή είναι;
Η λογοκρισία στα ΜΜΕ της Ελλάδας
Οι τρεις πρώτες παράγραφοι του άρθρου 14 του ελληνικού Συντάγματος κατοχυρώνουν με επίσημο τρόπο την ελευθερία του τύπου στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα αναφέρουν τα παρακάτω:
- Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και διά του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους τους Κράτους.
- O τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέσο απαγορεύονται.
- Η κατάσχεση εφημερίδων και άλλων εντύπων, είτε πριν από την κυκλοφορία, είτε ύστερα από αυτή, απαγορεύεται.
Στην πραγματικότητα, όμως, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Η λογοκρισία στα ΜΜΕ έχει φτάσει να παραβιάζει την ελευθερία του λόγου, ιδιαίτερα μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ τα τελευταία χρόνια που διανύουμε την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Έχουν συμβεί αμέτρητα περιστατικά όπου δημοσιογράφοι έχουν δεχθεί επιθέσεις ενώ πολλοί έχουν φύγει ή απολυθεί από τα πόστα τους. Παράλληλα, μέχρι και το 2009, “έκοβαν” εκπομπές με τη δικαιολογία του «ανάρμοστου ύφους» και επιβάλλονταν πρόστιμα γιατί θίγονταν στην τηλεόραση θέματα, όπως είναι η ομοφυλοφιλία. Άλλα περιστατικά αφορούν μέχρι και το κλείσιμο ολόκληρης εφημερίδας.
Η σοβαρότητα της κατάστασης
Υπήρξε ένα διάστημα όπου, λόγω της οικονομικής κρίσης, πολλά κανάλια της τηλεόρασης χρεοκόπησαν και έκλεισαν. Το διάστημα εκείνο επικρατούσε πανικός σχετικά με αυτό το θέμα, κάτι που εκμεταλλεύτηκε ο πρωθυπουργός της χώρας για να αυξήσει τα μέτρα υπέρ της λογοκρισίας. Στο μεταξύ, όπως είναι φυσικό, επειδή ο τύπος γενικότερα μπορεί να θίξει θέματα τα οποία φέρνουν σε δύσκολη θέση την πολιτική σκηνή της χώρας ή πολιτικά πρόσωπα, όσοι δημοσιογράφοι τόλμησαν κάτι τέτοιο λογοκρίθηκαν ενώ κάποιοι από αυτούς έχασαν και τη δουλειά τους.
Η ελευθεροτυπία στην Ελλάδα έχει πάρει την κάτω βόλτα. Ενώ παλαιότερα η Ελλάδα κατείχε την 91η θέση στην παγκόσμια έκθεση της οργάνωσης «Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα» ανάμεσα σε 180 χώρες, πλέον είναι στο κάτω μέρος της λίστας. Σημαντικό είναι και το γεγονός ότι άλλοι δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν, άλλους τους εκμεταλλεύονται και άλλοι φυλακίστηκαν για χάρη της λογοκρισίας. Ενώ η ελευθερία της έκφρασης είναι ένα από τα πιο ουσιώδη θεμέλια μιας δημοκρατικής κοινωνίας και βασικό μέσο πορισμού προς την πρόοδο και την προκοπή κάθε ατόμου, η Ελλάδα επιλέγει την αντίθετη κατεύθυνση για ακόμη μία φορά.
Το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι -στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων- η λογοκρισία επιβάλλεται εκεί που δε χρειάζεται να επιβληθεί. Ανάμεσα στους σκοπούς της ελευθερίας του λόγου είναι και η επίτευξη του ελέγχου της κοινής γνώμης με όσο το δυνατόν πιο ορθότερο τρόπο γίνεται. Ο περιορισμός εννοιών όπως είναι οι «λαός», «σοσιαλισμός», «παράδοση» και «έθνος» δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λογοκρίνονται, ιδιαίτερα στην Ελλάδα.
Ελπίζουμε η Ελλάδα να καταφέρει να επανέλθει στην 91η θέση της παγκόσμιας έκθεσης της οργάνωσης «Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα» που βρισκόταν και η χρήση της λογοκρισίας να γίνεται σε λογικά πλαίσια, χωρίς να αφαιρεί την ελευθερία του λόγου στα ελληνικά ΜΜΕ.